Kronik Böbrek Hastalığında Beslenme, Türleri Neledir?

Kronik Böbrek Hastalığı

• Böbrekler karın boşluğunun arka duvarında, omuriliğin iki yanında ve en alt kaburganın hizasında yer alan organlardır.
• Bir böbrek yaklaşık 125-175 gr ağırlığında 12 cm uzunluğunda, 6 cm kalınlığındadır.
• Böbreğin en küçük yapısal birimi ‘nefron’ olarak adlandırılmakta ve idrarın yapıldığı üniteleri oluşturmaktadır.
• Nefronun tek bir bölümü bile hasar görse tüm nefron işlevini kaybetmektedir.
• Böbrek hastalıkları idrar yoğunluğu ölçümü, idrarda protein ölçümü, idrarda bakteri bulunması, böbrek kan akımı, böbrek biyopsisi ve kan bulguları ile tespit edilebilmektedir.
• Diğer göstergeler ise hipertansiyon, sindirim sitemi bozuklukları, şiddetli anemi, pıhtılaşma bozuklukları, nefes darlığı, kaşıntı ve sinir sistemi bozukluğudur.

Böbrek Hastalığı Türleri Neledir?

1. Glomerulonefritler

• Böbreğin enfeksiyon kapmasıdır.
• Genellikle enfeksiyondan 10-15 gün sonra idrarda kanama, idrarda protein görülmesi, idrar yoğunluğunu azalması ve hipertansiyonla ortaya çıkmaktadır.
• Özellikle 3-10 yaş çocuklarda sık görülmektedir.
• Ödem,baş ağrıları ve hafif düzeyde anemiye neden olabilmektedir.
• Ağır durumlarda kalp yetersizliği ve böbrek yetmezliği oluşabilmektedir. Glomerulonefrit teşhisi konduğunda öncelikle yatak istirahati yapılmalıdır.
• Hipertansiyon, ödem ve idrarda azalma varsa tuz sınırlanmalı, aç kalınmamalı kesinlikle ketozise girilmemelidir.
• Karbonhidrat %60-65 oranlarında tutulmalıdır.
• Bol sıvı alınmalı ve doktor-diyetisyen takibinde olunmalıdır.
• Tahlillerde üre nitrojeni yüksekse protein kg başına 0.5-0.7 g’a kadar sınırlandırılmalı, normalse kg başına 1g olarak ayarlanmalıdır.

2. Nefrotik Sendrom

• İdrar yoluyla önemli derecede protein kaybıdır.
• Albümin seviyeleri düşmekte, vücutta ağır ödemler oluşmakta ve kolesterol gözlenmektedir.
• Bu etkiler düzeldiğinde nefrotik sendrom tedavi edilmiş demektir.
• Ciddi protein kayıpları olduğu için böbrek fonksiyonları bozulmamışsa kg başına 0.8-1 g protein günlük olarak verilmelidir.
• Tuz günde 1-1.5 alınacak şekilde kısıtlanmalıdır.
• Kolesterol ve doymuş yağdan zengin besinler azaltılmalı, balık yağı suplemanı içilmelidir.
• Vitamin eksiklikleri varsa giderilmelidir. İhtiyaç duyulan kadar enerji alınmalıdır (Genellikle kg başına ortalama 35 kkal).

3. Akut Böbrek Yetmezliği

• Böbrek işlevlerinin kısa sürede azalması ile birlikte kandaki üre ve kreatinin miktarının artması ile ortaya çıkan hastalıktır.
• Başlangıçta çok az idrara çıkma görülmektedir.
• Vücutta su ve sodyum birikimi olmakta bu da ödem, hipertansiyon ve ağır vakalarda akciğer-beyin ödemi oluşmasına yol açmaktadır.
• Anemi, bulantı-kusma, kas kasılmaları, koma gözlenmekte ve vücutta yıkım olayları artmaktadır.
• Bu devre yaklaşık 1 hafta- 1 ay sürmektedir.
• Tedavisinde su- elektrolit dengesi düzenlenmelidir.
• Tuz ve tuzlu besinler yenmemelidir.
• Potasyum miktarı artacağı için potasyumdan zengin besinler, idrara çok az çıkma veya çıkamama oluyorsa forfordan zengin besinler yenmemelidir.
• Vücutta yıkım arttığı için yüksek kalorili beslenilmelidir.
• Gereksinim kadar karbonhidrat ve yağ alınmalıdır.
• Protein diyetisyen kontrolünde alınmalıdır.
• Ek olarak C vitamini, folik asit, D vitamini, B6 vitamini ve kalsiyum alınmalıdır.
• Tedaviler yeterli olmazsa diyaliz tedavisine geçilmelidir.

4. Kronik Böbrek Yetmezliği

• Başlangıçta hafif çalışmamalarla seyreden böbrek fonksiyonlarının, genellikle geri dönüşümsüz olarak bozulmasıdır.
• Her yaşta görülebilmektedir ve başlıca ölüm nedenleri arasındadır.
• Hastalık süresince böbreğin zararlı maddeleri filtreleme mekanizması bozulmaktadır ve böbrekten atılan bazı maddeler birikmektedir.
• Su ve elektrolit dengesinde bozukluklar, vücut sodyum ve potasyum miktarının düşmesi, böbreklerin fosfatı atamaması sonucu vücutta fosfat birikimi
• D vitamini metabolizmasının azalması ve böbrekte fosforun tutumu sonucu vücutta kalsiyumun azalması
• İştahsızlık, bulantı-kusma, hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp ritminin bozulması, ağız kokusu, kalp yetersizliği, akciğerde ödem olması, mide ülseri, kabızlık-ishal, anemi, yara iyileşmesinde gecikme, toprak sarısı renk, kaşıntı ve hıçkırık hastalık sırasında görülen etkilerdir.
• Kronik böbrek yetmezliğinde hiperlipidemi görülmesi sebebi ile toplam yağ ve doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.
• Bitkisel yağlar karışık olarak tüketilmeli ek olarak balık yağı alınmalıdır.
• Günlük yaklaşık olarak 2000-2500 kalori alınmalı ve öğün sayısı fazla olmalıdır.
• Eğer diyalize girilmiyorsa genel olarak günlük kg başına 0.6-0.8 g protein alımı sağlanmalıdır.
• Potasyum düzeyi arttığı için diyette genel olarak sebze ve meyve tüketiminin azaltılması ile potasyum miktarı azaltılmalıdır.
• Sebze ve meyve tüketileceği zaman potasyum miktarını azaltmak için küçük parçalara ayrılmalı, haşlanmalı ve haşlama suyu döküldükten sonra yeniden pişirilmelidir.
• Beraberinde vücutta fosfor miktarı da arttığı için fosfordan zengin olan et, süt, yağlı tohumlar ve kurubaklagil tüketimine dikkat edilmelidir.
• Çinko miktarı vücutta azalabilmektedir.
• Çinko tat alma duyusunu artırdığı için ek alınmalıdır.
• D vitamini, C vitamini, B6 vitamini ve folik asit ek olarak alınmalıdır ancak yüksek C vitamini böbrek taşına sebep olabileceğinden gerekli miktarda olmalıdır.
• Günlük alınacak sıvı miktarı doktor-diyetisyen kontrolünde olmalıdır.
• Çünkü kilo alma, hipertansiyon, ödem, kalp yetersizliği, az idrara çıkma veya çıkmama durumlarında sıvı alımları sınırlanmaktadır.
• Bir gün önce çıkarılan idrar miktarına göre alınması gereken sıvı miktarı hesaplanmaktadır.

Daha fazla yemek tariflerimiz için buraya tıklayınız

Google Play ücretsiz indir : Form Assist

App Store ücretsiz indir : Form Assist

Dyt. Kerime Bade Turan